Tęsknota za domem to naturalne zjawisko występujące u dzieci przebywających na obozach i koloniach. Może objawiać się smutkiem, trudnościami w adaptacji, a w niektórych przypadkach nawet objawami psychosomatycznymi. Badania wskazują, że odpowiednie przygotowanie dziecka oraz właściwe reakcje rodziców oraz wychowawców mogą znacząco złagodzić ten problem (Thurber & Walton, 2007).
Przyczyny
Tęsknota za domem jest formą reakcji adaptacyjnej, w której dziecko odczuwa brak znajomego otoczenia, bliskich relacji i codziennych rytuałów. Zdaniem Fishera (1989), istotnym czynnikiem wpływającym na intensywność tęsknoty jest wcześniejsze doświadczenie dziecka w zakresie samodzielności i separacji od rodziców. Inne badania (Van Vugt et al., 2014) sugerują, że dzieci o wyższym poziomie lęku i mniejszej odporności emocjonalnej częściej odczuwają silną tęsknotę.
Jak reagować na tęsknotę?
- Nie panikować – większość dzieci adaptuje się w ciągu 1–2 dni. Ważne jest, by nie okazywać nadmiernego niepokoju.
- Unikać obietnic wcześniejszego powrotu – takie deklaracje wzmacniają lęk i utrudniają adaptację.
- Wspierać emocjonalnie – rozmowy telefoniczne powinny być krótkie, skoncentrowane na pozytywnych aspektach obozu, a nie na smutku dziecka.
- Współpraca z wychowawcami – doświadczona kadra może pomóc dziecku zaangażować się w aktywności i przełamać uczucie tęsknoty (Scaglioni, 2016).
- Unikać dramatyzowania – nadmierne pocieszanie dziecka lub sugerowanie, że jego smutek to katastrofa, może pogłębić uczucie tęsknoty.
- Nie nagradzać tęsknoty – obiecywanie prezentów, specjalnych nagród czy wcześniejszego odbioru z obozu może sprawić, że dziecko zacznie używać tęsknoty jako sposobu na uzyskanie korzyści.
- Nie dzwonić zbyt często – częste telefony mogą utrudniać dziecku adaptację, podtrzymując jego skupienie na domu zamiast na nowych doświadczeniach.
- Na naszych obozach dzieci mają zapełniony każdy dzień dziesiątkami atrakcji, dzięki czemu ograniczamy czas na tęsknotę.
- Nie sugerować, że obóz to kara – jeśli dziecko odbierze wyjazd jako formę przymusu, będzie trudniej mu się zaaklimatyzować.
Długofalowe korzyści z przełamania tęsknoty
Badania pokazują, że dzieci, które nauczyły się radzić sobie z tęsknotą, rozwijają większą odporność psychiczną i samodzielność (Chorpita & Barlow, 1998). Przełamanie trudności na obozie wzmacnia ich pewność siebie i umiejętności społeczne.
Pokonanie tęsknoty daje dziecku możliwość budowania odporności psychicznej, która przydaje się w wielu późniejszych sytuacjach życiowych, takich jak rozpoczęcie nauki w nowej szkole, wyjazd na studia czy podjęcie pracy. Dzieci, które doświadczyły sukcesu w przezwyciężaniu tęsknoty, częściej cechują się lepszą adaptacją do nowych warunków i umiejętnością radzenia sobie ze stresem.
Ponadto, dzieci uczą się budowania relacji społecznych w nowym środowisku, co przekłada się na większą otwartość i łatwość w nawiązywaniu kontaktów w przyszłości. Samodzielność zdobyta podczas obozu wzmacnia ich poczucie sprawczości i pewność siebie, co pomaga im radzić sobie w sytuacjach wymagających samodzielnych decyzji. Badania wskazują, że dzieci, które wcześnie uczą się niezależności, mają większe szanse na osiągnięcie sukcesu akademickiego i zawodowego (Scaglioni, 2016).
Tęsknota na obozie jest czymś normalnym oraz możliwym do opanowania. Odpowiednie przygotowanie dziecka, właściwa reakcja rodziców i współpraca z opiekunami mogą sprawić, że doświadczenie obozowe stanie się cenną lekcją życiową. Jako organizator obozów pracujemy z dziećmi już od 26 lat, a nasza kadra to osoby doświadczone w radzeniu sobie z takim problemem, dzięki czemu łatwo opanować wszystkie zachowania oraz przedewszystkim nie pomylić rozróżnić tęsknotę chwilową i pernamentną.
Tęsknota chwilowa, permanentna
Tęsknota chwilowa – naturalna reakcja na nową sytuację, często pojawiająca się wieczorem lub w pierwsze dni po przyjeździe na obóz. Objawia się smutkiem, chwilową chęcią powrotu do domu, ale dziecko szybko wciąga się w obozowe aktywności i zapomina o tęsknocie.
Tęsknota permanentna – głębszy, długotrwały smutek, który nie ustępuje mimo upływu czasu i udziału w zajęciach. Może objawiać się apatią, odmową jedzenia, izolowaniem się od grupy i trudnościami ze snem.
Na potrzeby artykułu wykorzystano wiedzę zgromadzoną w następujących księżkach, opracowaniach:
Van Vugt, E., Konijn, E. A., Hoeksma, J. B., & de Castro, B. O. (2014). The role of emotion regulation in homesickness. Journal of Adolescence, 37(8), 1309–1317.
Chorpita, B. F., & Barlow, D. H. (1998). The development of anxiety: The role of control in the early environment. Psychological Bulletin, 124(1), 3–21.
Fisher, S. (1989). Homesickness, cognition, and health. Psychology Press.
Scaglioni, A. (2016). Emotional resilience in childhood and adolescence. Cambridge University Press.
Thurber, C. A. (2005). Preventing and treating homesickness. American Camp Association Journal, 79(6), 48–54.
Thurber, C. A., & Walton, E. A. (2007). Homesickness and adjustment in summer camps. Child and Youth Care Forum, 36(1), 1–15.
